بخش رادیوتراپی و پزشکی هسته ای
پزشکی هسته ای شامل دو روش مستقل و مجزای رادیوتراپی (رادیولوژی درمانی یا پرتودرمانی) و رادیوسرجری (جراحی غیر تهاجمی با تشعشع توسط شتابدهنده خطی، نظیر گامانایف و سایبرنایف) است. روش رادیوتراپی، نوعی از درمان سرطان است که از پرتوهای با انرژی بالا (ایکس، آلفا، بتا و گاما)، برای از بین بردن سلول های سرطانی و آسیب رساندن به DNA سلولهای تومورال استفاده میکند و با بهره گیری از فوتونها و ذرات باردار رشد و تقسیم سلول های سرطانی را (با هدف از بین بردن تعداد کمی از سلول های طبیعی و سالم) کنترل میکند.
رادیوتراپی نوین به دو شیوه اصلی TBI تابش از خارج از بدن (شامل تکنیک های IORT (حین عمل جراحی یا قبل از جراحی)، CRT 3D (تطبیقی سه بعدی با کمک تجهیزات رادیولوژی تشخیصی و هسته ای نظیر سی تی اسکن، MRI ، پت اسکن و اسپکت اسکن)، IMRT (تطبیقی سه بعدی جدید با دوز تابشی بالا برای بافت آسیب دیده و دوز تابشی پایین به بافت سالم توسط دستگاه شتاب دهنده خطی مولتی لیف)) و EBI تابش از داخل از بدن (شامل تکنیک های BT) براکی تراپی یا تشعشع توسط مواد کاشتنی، رشته ای، کپسولی، دانه ای، تیوبی با دوز بالا (HBT) و دوز پایین (LBT))، ISRT (بینابینی یا درون بافتی)، ICRT (داخل حفره ای یا با استفاده از اپلیکاتور) و SRT (سیستمیک یا تزریقی و خوراکی)) با هدف درمانی، تسکین و کنترل انجام میگیرد. تجهیزات پزشکی و ملزومات پزشکی این بخش را گروهی از دستگاه های سرمایه ای پزشکی سنگین، دارای فناوری بالا و خاص (مشمول سطح بندی) تشکیل میدهند که تعداد استاندارد و مورد نیاز (عموماً به علت گران قیمت بودن، ۱ دستگاه در نظر گرفته میشود)، بسته به تصویب کمیسیون ماده ۲۰ معاونت درمان وزارت بهداشت و سازمان انرژی اتمی (در خصوص صدور موافقت اصولی نصب و راه اندازی)، تعیین میگردد.
تجهیزات پزشکی سرمایه ای بخش رادیوتراپی و هسته ای
- شتابدهنده خطی: دستگاهی است الکترومغناطیسی از خانواده تجهیزات رادیولوژی درمانی، با قابلیت میدان مغناطیسی ۴۰ در ۴۰ سانتیمتر (در حالت اشعه ایکس) و ۲۵ در ۲۵ سانتیمتر (در حالت الکترون)، به صورت End-High و End-Low و زاویه چرخش گنتری ۳۶۰ درجه، دارای کولیماتور ساده (SC) یا کولیماتور چند برگی (MLF) با حداقل ۴۰ تیغه، در انواع خطی (لیناک) و حلقوی (سیکلوترون، بتاترون، سنکروترون)، که به منظور درمان، تسکین و کنترل رشد سلول های سرطانی و تومور در نواحی مختلف بدن بیمار (با استفاده از اشعه ایکس)، در بخش، قرار میگیرند. وزن تقریبی دستگاه ۷ الی ۸ تن است. تحمل وزنی دستگاه ۲۵۰ کیلوگرم است. فضای تقریبی مورد نیاز برای استقرار دستگاه، ۴ مترمربع و یا ۱۲ مترمکعب است. نوع دیگری از شتابدهنده خطی وجود دارد که کبالت ۶۰ یا (۶۰-Co) نامیده میشود و تنها برای درمان تومورهای سرطانی سر و گردن مورد استفاده قرار میگیرد اما منسوخ اعلام شده است.
- گاما نایف: دستگاهی است الکترومغناطیسی از خانواده تجهیزات رادیوسرجری، با قابلیت حداقل ۲۰۰ منبع تابشی کبالت با دقت تقریبی ۰/۳ میلیمتر، با مجرای تابش ثابت، که به منظور درمان سلول های سرطانی و تومور مغزی (با استفاده از گاما)، به تعداد فضای پارک تجهیزات پزشکی در بخش، جانمایی و چیدمان میشود. فضای تقریبی موردنیاز برای استقرار دستگاه، ۵/۴ مترمربع و یا ۹ مترمکعب است.
- سی تی سیمولاتور: دستگاهی است شبیه ساز از خانواده تجهیزات رادیولوژی تشخیصی، متشکل از دستگاه سی تی اسکن، لیزرهای موقعیت دهی با قابلیت علامت گذاری و نرم افزار سه بعدی طراحی درمان که به منظور شبیه سازی، طراحی، شناسایی ناحیه و درمان بافت سرطانی و تومور در نواحی مختلف بدن بیمار (با استفاده از ماده حاجب و اشعه ایکس)، در بخش، قرار میگیرند. وزن تقریبی دستگاه ۴ الی ۵ تن است. تحمل وزنی دستگاه ۲۰۰ کیلوگرم است. فضای تقریبی مورد نیاز برای استقرار دستگاه، ۴ متر مربع و یا ۱۲ مترمکعب است.
- گاما اسکن یا اسکن رادیو ایزوتوپ: دستگاهی است الکترومغناطیسی از خانواده تجهیزات رادیولوژی هسته ای، با قابلیت تصویربرداری دو بعدی، در انواع چند دتکتور (Multi) و تک دتکتور (Single)، که به منظور شناسایی بیماری های استخوانی، قلبی، ریوی و غیره و نیز تشخیص سلول های سرطانی و تومور در نواحی مختلف بدن بیمار (با استفاده از ماده رادیو ایزوتوپ (نظیر تکنسیم، گالیوم، تالیوم و غیره) و اشعه گاما)، به تعداد فضای پارک تجهیزات پزشکی در بخش، جانمایی و چیدمان میشود. وزن تقریبی دستگاه ۲ الی ۳ تن است. فضای تقریبی مورد نیاز برای استقرار دستگاه، ۴ مترمربع و یا ۷ مترمکعب است.
- پت اسکن با گاما کمرا: دستگاهی است با قابلیت تصویربرداری سه بعدی و ضخامت اسلایس ۲ الی ۵/۳ میلیمتر، در انواع چند دتکتور (Multi) و تک دتکتور (Single) ،که به منظور شناسایی سلولهای سرطانی و تومور در نواحی مختلف بدن بیمار (با استفاده از ماده رادیو ایزوتوپ (نظیر FDG) و اشعه گاما)، مورد استفاده قرار میگیرد. وزن تقریبی دستگاه ۳ الی ۴ تن است. تحمل وزنی دستگاه ۱۸۰ الی ۲۲۰ کیلوگرم است. فضای تقریبی موردنیاز برای استقرار دستگاه، ۵/۵ مترمربع و یا ۱۴ مترمکعب است. روش های ترکیبی جدیدی (نظیر پت سی تی و MRI-PET) نیز وجود دارند که با استفاده از تکنیک تلفیق تصاویر آناتومیکی و کارکردی، برای تشخیص دقیق و هر چه بهتر تومورهای بدن مورد استفاده قرار میگیرند. از دوربین گاما کمرا برای آشکارسازی اشعه تابش شده از ماده رادیو ایزوتوپ استفاده میشود.
- اسپکت اسکن با گاما کمرا: دستگاهی است با قابلیت تصویربرداری سه بعدی و ضخامت اسلایس ۱ سانتیمتر، در انواع چند دتکتور (Multi) و تک دتکتور (Single)، که به منظور شناسایی بیماری های استخوانی، قلبی، مغزی و غیره و نیز تشخیص سلولهای سرطانی و تومور در نواحی مختلف بدن بیمار (با استفاده از ماده رادیو ایزوتوپ (نظیر تکنسیم، گالیوم، تالیوم و غیره) و اشعه گاما)، در بخش، قرار داده میشود. وزن تقریبی دستگاه ۱ تن است. تحمل وزنی دستگاه ۲۰۰ الی ۲۲۷ کیلوگرم است. فضای تقریبی موردنیاز برای استقرار دستگاه، ۵/۵ مترمربع و یا ۱۴ مترمکعب است. روش ترکیبی جدیدی (نظیر اسپکت سی تی) نیز وجود دارد که با استفاده از تکنیک تلفیق تصاویر آناتومیکی و کارکردی، برای تشخیص دقیق و هر چه بهتر تومورهای بدن مورد استفاده قرار میگیرد.
- سایبرنایف: دستگاهی است الکترومغناطیسی از خانواده تجهیزات رادیوسرجری، با قابلیت یک منبع تابشی شتابدهنده خطی با دقت تقریبی ۱ میلیمتر، با مجرای تابش متحرک، که به منظور سلول های سرطانی و تومور در نواحی مختلف بدن بیمار (با استفاده از اشعه ایکس انرژی بالا)، در بخش، جانمایی و چیدمان میشود. فضای تقریبی موردنیاز برای استقرار دستگاه، ۵/۴ مترمربع و یا ۹ مترمکعب است.
