بخش ها و تجهیزات پزشکی بیمارستان
بیمارستان ها از لحاظ معماری و نمای بیرونی به الگوهای مختلفی نظیر منشوری، استوانه ای، U شکل، H شکل، L شکل، شعاعی، خطّی، مرکزی، جزیره ای، خوشه ای و غیره طبقه بندی میگردند که متناسب با نوع خدمات، حجم خدمات، سطح خدمات، شرایط اقلیمی، بیمار دهی منطقه و بسیاری از عوامل مرتبط طراحی و ساخته میشوند. ورودی های ساختمان بیمارستان ها معمولا شامل ورودی اصلی، ورودی اورژانس، ورودی درمانگاه، ورودی پشتیبانی، ورودی فرعی نظیر ورودی بلوک زایمان، ورودی کارکنان و یا مدیران، ورودی ملاقات کنندگان و غیره میشوند. از طرفی از جمله بخش های قابل توجه در ساختمان بیمارستان ها برای مهندسان پزشک و مشاوران تجهیز، نحوه استقرار و چیدمان بخش ها، واحدها، اتاق ها و نیز تمامی تجهیزات پزشکی، هتلینگ، خدماتی، انفورماتیک در ساختار داخلی بیمارستان است.
به عبارتی میتوان فضاهای بیمارستانی را به چهار گروه اصلی به شرح ذیل طبقه بندی کرد:
- فضاهای مراقبتی و بستری: بخش های بستری عادی و ویژه، تحت نظر، بیماران خاص و غیره.
- فضاهای تشخیصی: بخش های تصویربرداری، رادیولوژی، سونوگرافی، ماموگرافی، آزمایشگاه و غیره.
- فضاهای درمانی: بخشهای رادیوتراپی، اعمال جراحی، اتاق احیاء قلبی ریوی، دندانپزشکی و غیره.
- فضاهای مهندسی: واحدهای تجهیزات پزشکی، تاسیسات الکتریکی و مکانیکی، فناوری اطلاعات
سلامت، فنی عمران و غیره. - فضاهای اداری، پشتیبانی و خدماتی: واحدهای کاخداری، چهارگانه (استریلیزاسیون، آشپزخانه،
رختشویخانه، سردخانه مواد غذایی)، گازهای طبی، مدیریت و ریاست، پذیرش و ترخیص، بیمه و مدارک پزشکی، مددکاری، امور اداری و غیره.
نکته: برخی از بخش ها در بیمارستان وجود دارند که بهصورت مشترک شامل چندین فضا میشوند. از جمله این
بخش ها میتوان به بخش اورژانس، بخش بلوک زایمان، بخش دیالیز و غیره اشاره کرد که هم ماهیت مراقبتی، هم درمانی، هم بستری دارند و هم حتی در اورژانس، فرآیندهای تشخیصی انجام میگیرد.
بخش های مختلف بیمارستان
- بخش بستری عادی
- بخش بستری ویژه
- بخش اورژانس
- بخش اعمال جراحی
- بخش زنان و زایمان
- بخش بیماری خاص
- بخش تصویربرداری تشخیصی
- بخش رادیوتراپی و پزشکی هسته ای
- بخش آزمایشگاه
- بخش فیزیوتراپی و توانبخشی
- بخش مهندسی، اداری، پشتیبانی و خدماتی
نقش مهندس پزشک در بخش های مختلف بیمارستان
همچنین بخش های بیمارستانی به سه دسته پرخطر، خطرناک و کم خطر طبقه بندی میشوند.
- بخش های پرخطر، شامل بخش های اورژانس، بستری ویژه و اعمال جراحی هستند که شدت رسیدگی به
بیماران بسیار بالا است و در صورت هرگونه خطای کوچک، امکان مرگ بیمار وجود دارد. درنتیجه، یکی از
وظایف مهم واحد تجهیزات پزشکی بیمارستان، مراجعه و رسیدگی مستمر و مداوم به تجهیزات و ملزومات
پزشکی این بخش ها از نظر صحت و دقت عملکرد، ایمنی الکتریکی و مکانیکی، کالیبراسیون و کنترل کیفی،
نگهداری پیشگیرانه و اصلاحی است.
- بخشهای خطرناک، شامل بخش های بیماران خاص (دیالیز، هموفیلی، تالاسمی و غیره)، بستری متوسط
ویژه، زنان و زایمان، گازهای طبی، تصویربرداری (رادیولوژی و واحدهای مشابه)، پزشکی هسته ای و
رادیوتراپی هستند که شدت مراقبت از بیمار و عملکرد کادر درمان بالا است و درصورت هرگونه سهل انگاری
در اجرای صحیح امور، تلفات جبران ناپذیر (نزدیک به مرگ) رخ خواهد داد. درنتیجه، مهندسین پزشکی مستقر
در بیمارستان، لازم است توجه ویژه ای (به نسبت کمتر از بخش های پرخطر)، به آن بخش ها داشته باشند.
- بخش های کم خطر، شامل بخش های بستری عادی، تصویربرداری (اولتراسوند، اسکوپی و واحدهای مشابه)، فیزیوتراپی و توانبخشی، آزمایشگاه، درمانگاه، چهارگانه، پشتیبانی (به استثنای واحد گازهای طبی)، مهندسی، اداری و خدماتی هستند که از شدت ریسک پایین تری نسبت به بخش های دیگر برخوردارند. البته واحد تجهیزات پزشکی، مسئولیت حساس و سنگینی در زمینه فعال نگه داشتن دستگاه های پزشکی موجود در بیمارستان برعهده دارد. درحقیقت، نبود تجربه و تخصص کافی در این واحد، به عنوان واحد مهندسی بیمارستان، منجر به مرگ و خسارات جدی و جبران ناپذیری به سیستم سلامت میشود. گرچه، در سیستم و سازمان های سلامت محور مستقر در کشور، این واحد، از جایگاه مناسبی برخوردار نیست و همین امر، موجب جدی نگرفتن موضوع و ایجاد اختلاف سنگین در میان واحدها، کادرهای شاغل و مسئولین بیمارستان شده است.
