چراغ اتاق عمل
ایده طراحی چراغ اتاق عمل، ایجاد نوری مشابه نور روز (نور خورشيد) و بدون حرارت و با عمق نفوذ زیاد است به نحوی كه جراح وجود چراغ را حس نكرده و پس از اولين تنظيم چراغ، تمام توجه خود را به بيمار و جراحی معطوف نماید. بر مبنای چنين طرحی براي اولين بار در اواخر قرن نوزدهم توماس ادیسون برای انجام یک عمل جراحی، نور یک روز آفتابی را با استفاده از ۱۵ عدد شمع و تعدادی آینه شبيه سازی كرد. امروزه با فراهم آوردن فناوری فيلترهای نوری، لامپ های با طيف نور اصلاح شده و رفلكتورهایی با طراحی بسيار دقيق، امكان به دست آوردن نوری ایده آل برای اعمال جراحی مختلف به وجود آمده است.
ویژگی های چراغ اتاق عمل
مهمترین ویژگی های چراغ اتاق عمل را ميتوان به صورت زیر عنوان نمود:
۱) برخورداری از نور کافی، متناسب با هر نوع عمل جراحی: متناسب با هر نوع عمل جراحي خاص، شدت روشنایی و سطح روشنایی خاصی مورد نياز ميباشد. در چراغ های مختلف، این دو پارامتر با دو مقدار شدت روشنایی (بر حسب Lux) و قطر ميدان روشنایی (بر حسب سانتيمتر) بيان شده و بر اساس استانداردهای مختلف برای شرایط خاص به دست ميآیند.
۲) برخورداری از نوری مشابه نور روز: نور خورشيد، تركيبی از كليه نورهای طيف مرئی و محدوده وسيعی از طيف های نامرئی (مادون قرمز و فرابنفش) است كه به رنگ سفيد متمایل به زرد كمرنگ دیده ميشود. در نظر گرفتن طيفی مشابه با طيف نور مرئی خورشيد در چراغ های سيالتيک، حداقل خستگی چشم و خطای تشخيص رنگ را موجب خواهد شد. این امر با فيلتر مناسب طيف نور متصاعد شده از یک لامپ هالوژن و به خصوص نورهای مربوط به محدوده مادون قرمز به همراه بخشی از طيف نور قرمز تحقق خواهد یافت.
۳) ایجاد نور سرد با استفاده از فیلترهای نوری مناسب: در عمل های جراحی و به ویژه در جراحي های طولانی، كاهش عمده حرارت در اطراف سر و گردن جراح و همچنين در منطقه عمل ضروری به نظر ميرسد. حداكثر افزایش دما در اطراف سر جراح و منطقه عمل بر اساس استانداردهای خاص تعيين ميشود. به طور كلی ساختمان اپتيكی یک چراغ اتاق عمل از یک لامپ هالوژن (كه طيف وسيعی از نور مرئی و مادون قرمز ایجاد ميكند)، یک رفلكتور (جهت بازتاب نور و فيلتر كردن بخشی از نورهای ناخواسته) و یک فيلتر مادون قرمز (در مسير نورهای بازتاب شده از رفلكتور) تشكيل شده است. به منظور به دست آوردن كيفيت مناسب نور در چراغ سيالتيک تركيب مناسبي از هر سه قسمت فوق ضروری است. در شكل های زیر ميتوان ساختمان داخلی و نحوه جذب حرارت یک چراغ سيالتيک را كه به صورت شماتيكی نمایش داده شده است، مشاهده كرد.
۴) قابلیت نفوذ نور در منطقه عمل: برخورداری از چنين ویژگی به دو دليل اصلي در چراغ های اتاق عمل مورد نياز ميباشد:
– نیاز به روشن نمودن داخل منطقه عمل كه ممكن است دارای عمق زیادی باشد.
– عدم نياز به جابجایی چراغ یا تنظيم مجدد آن در صورت تغيير ارتفاع تخت جراحی
در حالت عادی در رفلكتورهایی كه به صورت یک سطح بيضی شكل ساخته شده باشند عمق نفوذ در حدود چند سانتيمتر است. برای وضوح دید در عمق منطقه عمل نياز به تغيير متوالی فوكوس چراغ وجود دارد.
۵) ایجاد حداقل سایه در منطقه عمل: به دليل موقعيت قرارگيری چراغ در بالای سر جراح و امكان قرار گرفتن شانه و یا سر جراح در مسير نور در طراحی منبع نور و رفلكتورها روشهایی برای كاهش سایه به كار برده ميشوند كه شامل موارد زیر هستند:
- افزایش اندازه رفلكتور و طراحی آن به شكل سطح بيضی شكل به منظور همگرا كردن نورهای منعكس شده. این روش به عنوان ابتدایی ترین روش به كار رفته، مانع از ایجاد سایه های پررنگ در منطقه عمل ميشود. به طور كلی به چنين چراغهایی (تک نور) light Single و یا (تک كانون) focal Mono گفته ميشود.
- استفاده از منابع نور متعدد با زاویه های مناسب به طوری كه نقاط كانونی آنها در منطقه عمل بر یكدیگر منطبق شوند. چنين روشی عليرغم هزینه بيشتر ساخت، كه مستلزم بكارگيری تعداد بيشتری رفلكتور و لامپ ميباشد، موجب از بين رفتن بهتر اثر سایه ميشود. در این روش چند نقطه ای بودن منبع نور موجب ميشود كه علاوه بر عدم ایجاد سایه در منطقه عمل، یكنواختی نور حفظ شود. به طور كلی به چنين چراغ هایی تک نور (Star Multi) و یا تک كانون (focal Multi) گفته ميشود.
۶) طراحی مناسب و کاربردی چراغ: در این طراحی نكات زیر در نظر گرفته ميشود:
- بهره مندی از یک طراحی بهينه جهت تغيير وضعيت و تنظيم چراغ و همچنين استفاده از بازوهای خاص برای ایجاد حالت بی وزن، درجات آزادی و زوایای چرخش بيشتر.
- استفاده از حداقل تكنولوژی الكترونيكی برای اجتناب از پيچيدگی و آسيب پذیری.
- سهولت سرویس دستگاه و تعویض لامپ ها.
- امكان جداسازی اجزایی كه با دست در تماس ميباشند (مانند دسته تنظيم چراغ) با هدف سهولت در انجام عمليات استریل و نظافت.
- عدم وجود درز و شكاف هایی كه ممكن است موجب انباشتگی آلودگی و عفونت شود.
- فرم آیرودیناميک هدلایت برای ممانعت از ایجاد اغتشاش هوا در اطراف سر جراح در مواردی كه تهویه از سقف انجام ميشود.
۷) تنوع هدلایت ها و مدولار بودن چراغ اتاق عمل: وجود انواع مختلف هدلایت با قطر ميدان روشنایی و شدت نورهای مختلف امكان انتخاب مناسب بر حسب كاربرد را برای عمل های جراحی متفاوت فراهم می‌آورد.
