مقدمه
بازار جهانی انواع محصولات و دستگاه های مهندسی پزشکی با جذابیت های خاص آن را به همراه فرصت های بزرگ در اختیار محققان، تولیدکنندگان، فروشندگان، پخش کنندگان گذاشته است. و همچنین انتخاب های دشواری را پیش روی سیاست گذاران و تصمیم سازان کلان کشورها.
بازاری که برای موفقیت در آن هزینه های سرسام آوری صرف تحقیق و توسعه محصولات جدید و کاهش هزینه های تولید میشود. تا چهره زندگی بشر دستخوش تغییرات خاص گردد.
امروزه هیچ کشوری نمیتواند ادعا کند که در تولید تمامی تجهیزات پزشکی مورد نیاز خود، خود کفا شده است. بر طبق آمار حدود ۹۶% از داروهای مصرفی و ۳۵% از تجهیزات پزشکی در کشور ایران تولید داخلی هستند.
اقتصاد سلامت
صنعت سلامت روندی پیوسته صعودی دارد زیرا سلامت کالایی است که انسان همواره مبالغ زیادی را حاضر است برای بدست آوردن آن بپردازد و به همین خاطر، جامعه، سالانه هزینه های بیشتری برای حفظ سلامت خود میپردازذ.
یکی از بخش های جذاب اقتصاد سلامت، تولید تجهیزات پزشکی است که بازده سرمایه گذاری در این بخش از استاندارد های جهانی بالاتر بوده و طبق آمار، شاخه ی تجهیزات سلامت، گردش مالی ای بالغ بر ۱۱۷ میلیارد دلار را به خود اختصاص داده است. و جالب است بدانیم ایالات متحده آمریکا بازیگر اول این بازار ها میباشد. بعد از آن کشور آلمان با ۱۳۵۰ شرکت فعال در بخش تجهیزات پزشکی و سپس چین در جایگاه سوم قرار دارد.
از نکات قابل توجه در اقتصاد سلامت، تولید، بازاریابی و قطب های مصرف است و توجه خاص این کشور ها به این موارد است. به گونه ای که کانون توجه این کشور ها، خاورمیانه میباشد. تا جایی که خاورمیانه اصلی ترین هدف بازاریابی و فروش در اقتصاد تجهیزات پزشکی است.
ایران و اقتصاد تجهیزات پزشکی
وجود کشور ایران بعنوان یکی از اصلی ترین کشورهای خاورمیانه و داشتن رتبه سوم جهانی در تولید مهندس، میتواند فرصت خوبی جهت بکارگیری این قشر فرهیخته در این صنعت برای رسیدن به یک اقتصاد پویا را رقم بزند.
در کشور عزیزمان ایران، جهت رشد اقتصادی در مهمترین شاخه اقتصاد و جهان (همان اقتصاد تجهیزات پزشکی)، میبایست اصلاح ساختار اداری، شفاف سازی ارزی در حوزه تجهیزات پزشکی، حمایت ازشرکت های دانش بنیان در حوزه سلامت، توسعه فضای ورود بخش خصوصی به تولید، اصلاح سیستم قیمت گذاری، بازکردن دروازه های صادراتی و… مد نظر دولت قرار بگیرد.
طبق آمار بین المللی، کشور ایران متاسفانه در رتبه ۹۹ از ۱۴۰ کشور جهان از نظر شاخص رقابت پذیری جهانی در محیط کسب و کار قرار دارد.
موقعبت استراتژیک کشور ایران با وجود مزیت های جغرافیایی، ترانزیتی، حمل و نقل و تقاضای بالای همسایگان به خرید کالا از کشور ایران، و با برخورداری از ۳۴ مرز جاده ای بین المللی، ۵ مرز ریلی و بیش از ۱۱ بندر تجاری کوچک و بزرگ و همچنین قرارگیری کشور ایران در مسیر کریدورهای ترانزیتی بین المللی، پتانسیل های بسیار خوبی در جهت توسعه تجارت تجهیزات پزشکی در منطقه را دارد.
کشور ایران با پتانسیل های عالی خود در حوزه ی علم و فناوری با رتبه اول منطقه و شانزدهم جهانی بر حسب مقالات و مدارک علمی و رتبه تولیدات زیست فناوری در رتبه ۱۳ جهان و اول منطقه و همچنین کشور صاحب تکنولوژی نانو، آمادگی لازم برای تشکیل قطب تجهیزات پزشکی در منطقه را دارد.
اهمیت اقتصاد تجهیزات پزشکی
اهمیت اقتصادی این صنعت در تمامی کشور هایی که قصد رقابت اقتصادی با یکدیگر را دارند نیز بسیار مشهود است.
چهار اقتصاد بزرگ جهان (آمریکا، چین، ژاپن و آلمان) جزء بزرگترین تولیدکنندگان و مصرف کنندگان تجهیزات پزشکی در جهان هستند. چین در سال حدود ۱۰۰ میلیارد دلار و آلمان در سال حدود ۳۴ میلیارد یورو تجهیزات پزشکی تولید و عرضه کرده اند. نکته قابل توجه این است که آلمان بیش از ۱۷ میلیارد یورو از تولیدات خود را به کشور های دیگر صادر کرده است.
بانک ها موسسات مالی و اعتباری، صندوق های سرمایه گذاری، و دولت ها مهم ترین سرمایه گذاران این صنعت هستند. البته در حدود ۷۰% از سهام شرکت جانسون اند جانسون و بیش از ۸۰% از سهام شرکت مدترونیک در اختیار اشخاص قرار دارد.
در کشور ما نیز تولید تجهیزات پزشکی در اولویت قرار دارد. با توجه به سودآوری تولید این محصولات در داخل کشور اشخاص بسیاری به سمت تولید حرکت کرده اند. اما جای خالی سرمایه گذاران کلان و متخصصان همچنان در این مسیر دیده میشود.
بازار جهانی تجهیزات پزشکی
رتبه کشور ایران در بازار جهانی مصرف تجهیزات پزشکی در رده ۳۵ جهان قرار دارد. کشور ایران با حدود ۱٫۵ میلیارد دلار بازار مصرف تجهیزات پزشکی خود بعد از فنلاند در این رتبه قرار دارد. کشور ایران نزدیک به نیم درصد کل بازار مصرف تجهیزات پزشکی جهان را داراست. و با داشتن سهم ۰٫۰۰۴ درصدی خود از صادرات جهانی تجهیزات پزشکی در رتبه ۶۴ جهان قرار دارد. همچنین با سهم نیم درصدی خود از واردات تجهیزات پزشکی در رتبه ۳۶ جهان واقع شده است.
طبق آمار بدست آمده مصرف تجهیزات پزشکی در کشور ایران در حدود ۱٫۵ میلیارد دلار میباشد که از این میزان بزرگترین بخش مصرف تجهیزات پزشکی مورد نیاز در کشور ایران مربوط به دستگاه های تشخیص تصویری با رقم تخمینی ۴۰۰ میلیون دلار در سال است. همچنین سهم مصرف تجهیزات پزشکی از لوازم پزشکی ۲۲۰ میلیون دلار، لوازم ارتوپدی ۱۵۰ میلیون دلار، تجهیزات کمک به بیمار ۲۱۰ میلیون دلار، ملزومات دندانپزشکی با رقم تخمینی ۲۰۰ میلیون دلار و دیگر تجهیزات پزشکی ۳۲۰ میلیون.
کشور ایران در بازار مصرف تجهیزات پزشکی در خاورمیانه و آفریقا با دارا بودن حدود ۱۲٫۵ درصد مصرف رتبه چهارم را دارد. بازار تجهیزات پزشکی خاورمیانه و آفریقا حدود ۱۳ میلیارد دلار تخمین زده میشود.
جالب است که کشورهای ایالات متحده آمریکا، آلمان، هلند، چین بزرگترین واردکنندگان و بزرگترین صادرکنندگان تجهیزات پزشکی را در جهان تشکیل میدهند. هرچند که آمار دقیق از واردات و صادرات تجهیزات پزشکی کشور ایران در طی چند سال اخیر از طرف وزارت بهداشت و دولت به طور دقیق اعلام نشده است. اما طبق آمار جهانی منتشر شده میزان صادرات تجهیزات پزشکی کشور ایران روند نزولی و واردات تجهیزات پزشکی روند صعودی داشته است. در نتیجه تراز تجاری در این بخش منفی ثبت شده است.
وضعیت کشور ایران در زمینه صادرات و واردات تجهیزات پزشکی به گونه ای است که طبق آمار رسمی بین المللی بیشترین صادرات دلاری کشور ایران به کشور جمهوری چک و بیشترین حجم دلاری واردات کشور ایران از کشور هلند صورت گرفته است. اما آمار غیر رسمی بیشترین صادرات تجهیزات پزشکی به کشور های افغانستان، عراق، ترکمنستان را نشان میدهد. همچنین حجم صادرات رسمی تجهیزات پزشکی کشور ایران به حدود ۴۰ کشور دنیا عدد ۲۴ میلیون دلار را نشان میدهد.
صنعت تجهیزات پزشکی با تمام جدابیت های آن یکی از بخش هایی است که مورد توجه کشور های مختلف میباشد. این صنعت با پیوستگی آن با پزشکی و نوآوری همواره دستخوش تغییرات اساسی شده است. تلاشهای قدرت های بزرگ در بدست آوری و حفظ این صنعت بعنوان پشتوانه اقتصادی خود و توجه آنها به سلامت و بهداشت در کشورهایشان هر روز بیشتر و حیاتی تر میشود.
وجود کشور های چین، ایالات متحده آمریکا و آلمان، ژاپن و هلند بعنوان پنج کشور اصلی بازیگردان این صنعت همیشه توام با ارائه فناوری های نو در جهت حفظ شرایط فعلی بوده است.
